Καραθανάση Αθανάσιου Ε., Η Μητρόπολη Νευροκοπίου κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), Θεολογική Σχολή, Θεσσαλονίκη 1987
Η παρούσα διατριβή επικεντρώνεται στο Νευροκόπι, την Ιερά Μητρόπολη Νευροκοπίου ειδικότερα, την περίοδο 1880-1912. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης κοντά στα σύνορα, η περιοχή κλήθηκε να παίξει σημαντικό εθνικό ρόλο αμέσως μετά το Συνέδριο του Βερολίνου (1878). ) και μέχρι το τέλος του Μακεδονικού Αγώνα (1908). Ο συγγραφέας, μέσα από τις ανέκδοτες πηγές των κωδίκων της Μητροπόλεως, επιχειρεί μια πολύ ζωντανή παρουσίαση των αγώνων του ελληνικού λαού στην περιοχή και του Μητροπολίτη κατά του Βουλγαρισμού, της ρουμανικής προπαγάνδας. και τα μέσα της τουρκικής διοίκησης, που είχαν όλα ισχυρή παρουσία σε αυτή τη συνοριακή γωνιά της Ελλάδας. Αυτά τα θέματα συζητούνται στο ιστορικό πλαίσιο της περιόδου και εξετάζονται υπό το πρίσμα του ισχυρού ανταγωνισμού μεταξύ των βαλκανικών λαών στο την περιοχή σχετικά με τα σύνορα των νέων κρατών τους και τον χαρακτήρα της εθνολογικής σύνθεσης της Μακεδονίας τότε.
